شیشه و کریستال چه تفاوت هایی دارند؟
قبل از هر چیزی شاید بهتر باشد به ریشه دو کلمه “شیشه” Ùˆ “کریستال” اشاره کنیم. شیشه یک نام Ú©Ù„ÛŒ است Ú©Ù‡ زیرمجموعه های فراوانی همچون پیرکس، کوارتز Ùˆ … دارد. کریستال نیز یکی از همین زیرمجموعه هاست Ú©Ù‡ فرایند تولید آن مشابه شیشه است اما از مواد اولیه متفاوتی ساخته Ù…ÛŒ شود. بنابراین Ù…ÛŒ توان گفت تمام کریستال ها در واقع نوعی شیشه هستند، اما هر نوع شیشه ای نمی تواند به عنوان کریستال شناخته شود.

از لحاظ علمی کریستال ماده ای است که اتم ها، مولکول ها و یا حتی یون های تشکیل دهنده آن دارای ساختاری منظم هستند و در هر سه جهت فضایی گسترش پیدا کرده اند. جالب است بدانید چنین ساختاری که به ساختار کریستالی نیز معروف است به صورت کاملا طبیعی روی کره زمین نیز تشکیل می شود. این در حالیست که شیشه ساختاری نامنظم دارد و فرایند تولید آن به طور مصنوعی در کارخانجات صورت می پذیرد.

بر اساس تحقیقات صورت گرفته در اتحادیه اروپا Ø¸Ø±Ù کریستال Ø¯Ø§Ø±Ø§ÛŒ سه شاخصه اصلی است Ú©Ù‡ آن را نسبت به سایر شیشه ها متمایز Ù…ÛŒ کند: شیشه کریستال حاوی حداقل Û²Û´ درصد سرب است، چگالی کریستال بیش از Û²Ù«Û¹Û° است، Ùˆ در نهایت شاخص انعکاس نور (بازتاب) کریستال برابر با  Û±Ù«ÛµÛ´Ûµ Ù…ÛŒ باشد. از لحاظ ظاهری نیز اصطلاح کریستال معمولا به شیشه های ظریف تر Ùˆ درخشان تر از شیشه های معمولی نسبت داده Ù…ÛŒ شود. اما با این وجود نمی توان برای تشخیص Ú©Ø±ÛŒØ³ØªØ§Ù„ Ø§Ø² شیشه تنها به تفاوت های ظاهری اتکا کرد. همانطور Ú©Ù‡ اشاره کردیم تفاوت شیشه Ùˆ کریستال در سه ویژگی خلاصه Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ از میان آن ها وجود محتوای سرب (Û²Û´ درصد یا بیشتر) در بدنه کریستال مهم ترین عامل تعیین کننده است. علاوه بر آن سیلیکات، کربنات سدیم یا پتاس، Ùˆ تعدادی دیگر از افزودنی ها نیز در فرایند تولید کریستال استفاده Ù…ÛŒ شوند. گاهی اوقات نیز اکسید باریم جایگزین اکسید سرب Ù…ÛŒ شود تا کریستال بدون سرب یا کریستالایت تولید شود Ú©Ù‡ در ادامه به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت.

از سوی دیگر پرکاربرد ترین نوع شیشه ای Ú©Ù‡ امروزه در صنایع گوناگون از جمله تولید ظروف پذیرایی مورد استفاده قرار Ù…ÛŒ گیرد از سه ماده اصلی سیلیکات (شن)ØŒ کربنات سدیم Ùˆ آهک تشکیل شده است. فرایند تولید این نوع شیشه با توجه به در دسترس بودن مواد اولیه آن به هزینه بالایی نیاز ندارد. جالب است بدانید انواع دیگری از شیشه نیز وجود دارند Ú©Ù‡ از میان آن ها Ù¾ÛŒØ±Ú©Ø³ (شیشه بوروسیلیکات) مربوط ترین گزینه به بحث ما است.

با توجه به اینکه در هنگام خرید کریستال از فروشگاه های سطح شهر یا وبسایت های فروش کریستال امکان اندازه گیری محتوای سرب به کار رفته در ظروف وجود ندارد، در ادامه تعدادی از تفاوت های ظاهری کریستال اصل و شیشه اشاره را به شما نشان خواهیم داد. به منظور بهره گیری از روش های تشخیص کریستال اصل کافیست بدنه ظروف را لمس کنید و با توجه به نکات زیر آن را در دسته بندی شیشه یا کریستال قرار دهید.

شفافیت
محصولات کریستالی شفافیت فوق العاده بالایی دارند که آن ها را به گزینه ای ایده آل جهت تزیینات و دکوراسیون تبدیل کرده است. در مقابل شیشه معمولی دارای بدنه ای نسبتا مات است و زمانی که در مقابل نور قرار می گیرد این نقطه ضعف را به وضوح نشان می دهد.

وزن
همانطور که می دانید سرب جزو فلزات سنگین به حساب می آید و وجود آن در بدنه محصولات کریستالی باعث می شود این نوع ظروف وزن بیشتری نسبت به محصولات شیشه ای داشته باشند.

کریستال اصل و کریستال بدون سرب چه تفاوت هایی دارند؟
همانطور Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ دانید در دهه های اخیر همواره بحث هایی پیرامون خطرات احتمالی سرب برای سلامتی انسان وجود داشته است. به همین دلیل تعدادی از تولیدکنندگان به تولید Ùˆ توسعه کریستال های بدون سرب روی آورده اند تا ضمن ارائه محصولاتی ایمن امکان بهره مندی از زیبایی Ùˆ ظرافت Ø¸Ø±ÙˆÙ کریستالی Ø±Ø§ فراهم نمایند.

کریستال های بدون سرب که با نام کریستالایت نیز شناخته می شوند در واقع نوعی کریستال هستند که در فرایند تولید آن ها اکسید باریم، اکسید روی یا اکسید پتاسیم جایگزین اکسید سرب می شود. جالب است بدانید کریستال بدون سرب نه تنها بسیاری از خصوصیات کریستال اصل را به نمایش بگذارد، بلکه در برخی از زمینه ها نیز گزینه بهتری نسبت به نمونه های سرب دار می باشد. به عنوان مثال کریستال های بدون سرب دارای نرخ بازتاب کریستال های اصل سرب دار هستند، اما در مقابل وزن کمتری دارند و قدرت پراکندگی ضعیف تری را ارائه می دهند. قیمت کریستال بدون سرب نیز در مقایسه با قیمت کریستال اصل به مراتب کمتر است و همین عامل باعث استقبال مشتریان از فروش ظروف کریستالایت می شود.

البته باید به این نکته اشاره کرد که کریستال اصل سرب دار از لحاظ درخشندگی و لاکچری به هیچ وجه قابل جایگزینی نیستند. اما با توجه به اینکه نگهداری و سرو بعضی از نوشیدنی ها داخل این نوع ظروف ممکن است باعث انتقال مقادیر خطرناک از فلز سمی سرب به بدن شود و در بلند مدت مشکلاتی را به وجود آورد، بسیاری از مردم ترجیح می دهند سلامتی را در اولویت قرار دهند. در چنین مواقعی کریستال بدون سرب به عنوان یک راهکار مدرن و فوق العاده موثر پا به میدان می گذارد تا از طریق حذف سرب خطرات احتمالی آن را کاملا برطرف نماید.